Yasar Ne Yasar Ne Yasamaz Yasıyor mu?

YAŞAR NE YAŞAR NE YAŞAMAZ YAŞIYOR MU?





Yüksek lisans ve doktoraya başladığımdan beri kurgu kitap okumaya pek zaman ve enerji bulamıyordum. Aslında zaman olsa da eğer bir şey okuyacaksam, bari okulda “işime yarayacak” makale veya kitaplar okumam gerektiğini kendime hatırlatır, çoğunlukla dizi izlemeye dalardım. Burada, ekonominin en sevdiğim kavramlarından biri olan fırsat maliyeti (opportunity cost) aklımda arka planda hep çalışıyordu demek ki. Her ne kadar gene “irrasyonel” bir karar alarak dizi izlesem de…

Son zamanlarda, özellikle başka türlü geçirmenin zor ve verimsiz olduğu vakitlerimde, zevkle okuyabileceğim roman/hikâye/tiyatro türlerine yöneldim. Bu kararla elimde uzun zamandır bulunan ve hep okumak istediğim Aziz Nesin’in meşhur kitabı Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz’ı okumaya başladım. Yeşilçam filmi olan, tiyatrolarda uzun zaman sahnelenen ve daha sonra bir romana dönüştürülen Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz? aslında birbiriyle bağlantılı küçük hikayelerden oluşan bir roman. Bize çok büyük bir meta-hikâye anlatmaktan ziyade, sahne sahne veya skeç skeç yazılmış güzel bir komedi havası var. Zira kitabın kahramanı Yaşar Yaşamaz’ın başına ne geldiği ve hikâyenin ne olduğu en başından beri belli. Yaşar bir memurun zamanında yaptığı bir hata yüzünden asla nüfus kâğıdı çıkarılamayan ve bu yüzden başına her türlü saçmalığın ve belanın geldiği ve türlü türlü sıkıntılar yaşayarak ama resmen daha doğmamışken ölmüş biri. Tımarhaneden hastaneye, askere, İstanbul’a ve en sonunda hapse kadar yolu uzanan Yaşar, hapiste hikayesini her gece anlatarak insanları eğlendiren ve bu sürede de kendince acayip işler öğrenen, hapiste garibanlıktan para kazanan zengin birine dönüşen ve eroin kaçakçılığına kadar uzanan bir hikâyeye sahip. Yaşar’ın çocukluğundan başlayarak anlattığı hikâyede, Yaşar hemen hemen hiçbir karakter değişimine uğramıyor. Fakat hapishanede geçirdiği sürede Yaşar bambaşka birine dönüyor ve saflıktan eser kalmıyor. Zaten kitabın en sonunda koğuştan birinin ‘Hapishane en büyük üniversitedir.’ sözünün Yaşar’ın garibanın teki olarak girdiği hapishanede dönüştüğü kişiyi anlatması için sarfetmesi de bunu biraz açıklıyor. Bazı hikayelerde karakter, hikâye boyunca bir dönüşüm geçirirken burada karakter kendi hikayesini anlatırken ve başına onca musibet geldikten sonra görece çok daha sakin bir ortamda dönüşüyor. Bu bence kitabın en dikkat çekici yönlerinden biri buydu.

Aziz Nesin kitaplarını üniversiteden (2014/15’ten beri) beri okurum. Topluma doğrudan bir ayna tutuyor gibi bir cümle kurmak bana çok iddialı geliyor. Çünkü Aziz Nesin bu kitabında da diğer eserlerinde de topluma daha farklı daha komik bir yerden bakarak kendince eksik, yanlış ve kötü gördüğü şeyleri eleştiriyor. Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz’ kitabında da ana karakterimiz Yaşar, komik bir gariban, acınası değil. Uğraştığı şeyin, başına gelenlerin ve canlı kanlı orada olmasına rağmen resmen kendisinin yaşadığını ispat edemeyişi elbette bir taraftan abartı bulundurarak komik, bir taraftan da böyle olmasa da daha farklı örneklerde dünyanın her yerinde insanların başına bu tarz şeylerin gelmiş olması oldukça olası. Aziz Nesin kitapta espri yapmaktan, şaka yazmaktan ziyade durumun ne kadar saçma ama bu saçmalığın bir o kadar komik olduğunu çok ustaca hissettiriyor. Dünyada başına gelmedik kalmayan bir adama acımak yerine, bizi haline güldürüyor.

Yaşar mücadele ettiği, sorunlar yaşadığı ve asla kazanamadığı bir dünyada saflığını bir kenara bırakıp artık o dünyanın kurallarına göre oynamaya başlıyor, o dünyadan biri oluyor. İnsanlara kendini acındırmıyor ve daha kendine güvenen, dolandırıcılığı, her türlü hileyi hurdayı öğrenen ve artık yapmaktan çekinmeyen bir insan oluyor. Kitapta sürekli geçen ve aslında bir insan değil, bir sistem olan Kara Kaplı Nizami Bey oluyor. Artık kendisi yaşadığını ispatlamak için Kara Kaplı Nizami Bey’e başvurmuyor. Yaşar, bu topluma ayak uydurarak onlar gibi “yaşamaya” karar veriyor. Kara Kaplı Nizami Bey oluyor, başkalarının işlerini hileyle yapan. Yaşar artık yaşıyor.

Kitap her ne kadar hikâyeyi birbirine çok güzel bağlasa ve pek bir boşluk bırakmasa da Yaşar’ın çocukluk aşkı ve her türlü zorluğa beraber göğüs gerdiği, Yaşar için herkesi karşısına alan Anşe ile ilişkisinin nasıl olacağını merak etmemek elde değil. Zira Yaşar, dışarıda saflığından bir gram eksiltmemişti ve bu saflıkla sımsıkı Anşe’ye aşkını devam ettiriyordu. Ama Yaşar değişince her zaman dürüst olduğu biricik aşkı Anşe ile de ilişkisi değişir miydi, bilinmez.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Olan Biteni Kaçırma Keyfi Üzerine

Resim
Merhaba, Uzun bir okul ve iş yoğunluğunun ardından gelen bayram arasında oldukça sorunlu bir tatil iptali dışında her şey güzel geçti. Uzun zaman sonra yetişmem gereken deadlinelar , bitirmem gereken ödevler, okumam gereken makaleler ve yapmam gereken işler olmadan evimde tek başıma acele etmeden, aylak aylak yaşama fırsatı buldum. İstediğim saatte uyanıp istediğim saatte uyuduğum, canım kahve çektiğinde içtiğim, denemediğim tatlı tariflerini deneyip fırınladığım, boş dizi/maç izleyip hayatın tembel ama zevkli yönlerini yaşamak için küçük bir ara verdim. Bu arada daha önce sıraya koyduğum ve okumak istediğim bir kitabı da okuma fırsatı buldum. Daha önce bir yazımda kısa bir kitabı bir gün içinde oturup okumaktan çok zevk aldığımı söylemiştim. Gene 109 sayfalık kısa, öz ve okuması kolay bir kitabı iki oturuşta okudum. Bu kitabın bana düşündürdüklerini de sıcağı sıcağını anlatmak istedim. Oturup okuduğum kitabın adı Olan Biteni Kaçırma Keyfi: Aşırılık Çağında Kendine Hâkim Olma. Da...
Devamı

Proust Anketi ve Benim Cevaplarım

Merhaba! Ünlü Fransız yazar Marcel Proust ile tanışmam, değer verdiğim bir bilim insanının “ben de roman okurum ama sadece kaliteli romanlar okurum. Mesela Marcel Proust okurum” demesiyle başladı. Elbette daha önce kitaplarını görmüş, bazı yerlerde alıntılarını okumuştum. Ama elime hiçbir kitabını almamıştım. Bir gün artık okumanın vakti geldi diye düşünerek (aslında hiç de vakti değilmiş, birazdan anlatacağım) Kayıp Zamanın izinde kitap serisinin tamamını satın aldım. Renkli ve güzel hazırlanmış kapakları ile toplam 1000 sayfayı aşan 7 kitap ilk bakışta çok heyecan uyandırıyor. Fakat bilen bilir. Proust çok uzun betimlemeleri, yaşadığı çağın felsefi, sanat ve siyasi tartışmalarına oldukça hâkim ve hemen hemen her paragrafta bunlara atıfta bulunması ile ünlü çok iyi bir yazar, çok iyi bir edebiyatçı, harika bir sanatçı. Ama kitap bu yüzden okunması çok zor bir hal alıyor. Hele ki günümüzde artık odak sorunu yaşayan bir toplumun parçası olarak böyle uzun cümlelere ve bazı anlaşılmaz k...
Devamı

Yüzyıllık Yalnızlık'a Veda

  Elime ilk aldığımda küçük fontlarla yazılmış ve hacimli bir kitaptı sadece Yüzyıllık Yalnızlık. Adını her yerde duyduğum, bilmem kaçıncı baskısını yapmış, Nobel edebiyat ödülüne layık görülmüş ve daha önce tek bir cümlesini bile okumadığım bir yazarın en uzun romanlarından biriydi. Bu roman, yazarının defalarca reddetmesine rağmen kendisinin ölümünden sonra çocuklarının kabul etmesiyle bir diziye dönüştü. Yüzyıllık Yalnızlık’ı okurken orada geçen her hikâyeyi, konuşmayı, tasvirleri, kişileri ve mekanları bir bir hayal etmiş, kendi kafamda o filmi, diziyi defalarca oynamıştım. Ama bir kitap görselleştirildiğinde yani tiyatroya veya sinemaya uyarlandığında kitabı okumuş veya okumamış herkesin kitabı hayal etme şekli ellerinden alınıyor. Yerine yönetmenin, yapımcının, senaristin kafasındaki hikâye geçiyor. Artık Güzel Remedios’un bir yüzü vardır, siz onu güzel bulsanız da bulmasanız da. Melquiades, Jose Arcadio Buendia, Albay Aureliano ve Ursula hep bir surete sahiptir. Onlara ses ...
Devamı